Maagzuurklachten: teveel of te weinig maagzuur?

Vele patiënten kennen het probleem van maagzuurklachten. Meestal wordt gezegd dat er een teveel aan maagzuur wordt geproduceerd. Vaak worden dan maagzuurremmers (Rennie, Losec, Zantac) voorgeschreven. Deze middelen bestrijden weliswaar tijdelijk de symptomen, maar zijn beslist geen geneesmiddel in de zin van genezen.

Maagzuur wordt gemaakt in de maag zelf onder invloed van verschillende factoren. Een zenuw (N. Vagus), de aanwezigheid van eiwitten (en vetten) en rek op de maagwand vormen de eerste prikkels tot het maken van maagzuur. Vervolgens kunnen verder in het traject van het maagdarmkanaal een aantal stoffen de maag alsnog stimuleren. Tevens kunnen stoffen in de voeding (zoals histamine) de afgifte van maagzuur door de maagklieren stimuleren.

Opvallend is echter dat de meeste patiënten niet klagen over maagzuur tijdens of direct na de maaltijd. Meestal treden de klachten twee of drie uur later op, dat wil zeggen bij een lege maag. De maag is ongeveer één tot drie uur bezig met het verteren en het verder transporteren van voedsel, dit is afhankelijk van het soort voedsel. Maagzuurklachten komen vaak op het moment dat het voedsel de maag reeds verlaten heeft. De maag produceert in dit geval dus maagzuur op het verkeerde moment.

In de maag wordt vaak juist te weinig zuur geproduceerd en dat heeft gevolgen voor de vertering van eiwitten, vetten en het onschadelijk maken van bacteriën. Dit belast op zijn beurt weer de dunne darm.

Vaak wordt in ons centrum een stoornis van de maag gevonden, waarbij de maag bij de vertering van de maaltijd juist te weinig maagzuur produceert. Dan wordt er verder gekeken naar de oorzaak van dit probleem: het slijmvlies, andere organen, de bezenuwing, de ligging, een verzakking van de maag, etc. Wanneer de oorzaak wordt behandeld zijn de maagzuurremmers niet meer nodig en liggen de maaltijden ook niet meer zo zwaar op de maag.

Hoe ontstaat maagzuur?

Bij de voedselvoorbereiding en door goed te kauwen worden er signalen naar de hersenen gestuurd met informatie over wat voor soort voeding men gaat eten/eet . Op basis daarvan worden hormoonsignalen afgegeven voor de productie van de benodigde enzymen en zuren. Vervolgens komt het voedsel in de maag en veroorzaakt een rek van de maagwand. Deze rekprikkel doet het hormoon gastrine vrij maken.

Bij een tekort aan maagzuur wordt het eten slechter verteerd. Hierdoor ontstaan er gistingsprocessen van koolhydraten (dit zit in zetmeel, brood, aardappelen, suiker e.d.) en bederf van eiwitten. Dit leidt tot de vorming van melkzuur, pyrodruivenzuur en zwavelverbindingen, die een brandend gevoel in de maag veroorzaken. Dit vormt het brandend maagzuur.

De spijsbrij die uit de maag in de dunne darm komt moet een zuurgraad hebben van 5,0 of lager (= zuurder) om de pancreas (= alvleesklier) en de galblaas goed te laten functioneren. De pancreas maakt onder andere een stof aan, natriumbicarbonaat, die er voor moet zorgen dat de spijsbrij geneutraliseerd wordt. Als de spijsbrij, die uit de maag komt, niet zuur genoeg is, dan maakt de alvleesklier geen of te weinig neutraliserende stof aan. Hierdoor blijft de spijsbrij te zuur, wat de darmwand kan aantasten. Dit kan leiden tot een zweer van de dunne darm, een lekkende darm, colitis, allergieën etc.

Tips en voedingsadviezen bij maagzuurklachten

• Neem vooral de tijd om te eten; niet tegelijk de krant lezen, televisie kijken, vergadering voorbereiden etc. Kauw rustig en goed. De spijsvertering begint in de mond en slecht gekauwd eten vraagt meer inspanning van de maag om de vertering goed te laten verlopen.
• Als er sprake is van teveel maagzuur, beperk dan scherp voedsel en specerijen, evenals de consumptie van koffie, zwarte thee en alcohol. Deze stoffen jagen het lichaam nog meer op. Neem tijd om te wandelen, te mediteren of anderszins tijd voor jezelf om te ontspannen en tot rust te komen!!
• Als er sprake is van te weinig maagzuur, let dan goed op wat je eet en drinkt. Het maken van maagzuur door het lichaam, uit lichaamssappen met een neutrale zuurgraad tot het zeer zure maagzuur, is iets wat veel energie vraagt.
• Een glas water bij het eten is aan te raden, omdat der verteringsorganen water nodig hebben om de voedingsbestanddelen te splitsen.
• Het eten van een behoorlijke portie rauwkostsalade bij het eten koelt voor sommigen veel te sterk af; vergelijk het met een koude douche op een proces wat veel hitte nodig heeft. Beperk de hoeveelheid rauwkost in combinatie met warm eten. Als je graag rauwkost eet, doe dit dan een half uurtje vóór het warme eten. Gebruik bijvoorbeeld gember en andere kruiden om de spijsvertering te stimuleren.
• Sommigen verdragen zware koolsoorten slecht en vlees- vet en jusconsumptie kan ook te belastend zijn. Anderen hebben geen last meer van brandend maagzuur zodra ze suiker laten staan.
•  Voedingsstoffen die nodig zijn voor de aanmaak van maagzuur zijn onder andere vitamine B1 en zink. Zink en B1 gaan echter het eerst verloren bij raffinage van levensmiddelen. Geraffineerde voedingsmiddelen zijn wit brood, witte rijst, witte suiker en ander sterk bewerkte producten. Gebruik daarom zoveel mogelijk zilvervliesrijst, volkoren brood en andere weinig bewerkte voedingsmiddelen. Zink zit ook relatief weinig in onze bodem in Nederland, dus dat is een stof waar veel mensen een tekort aan hebben.
• Een lepel vol rauwe havervlokken eten helpt soms goed bij acute maagzuurklachten, rauwe aardappels ook.