Echinacea en wetenschap

Änders kijken …. kruiden genezen …. natuurlijk, maar is dat wel onderzocht? Echinacea wordt veelvuldig gebruikt, zowel voor zelfzorg als op voorschrift van de behandelaar. Het voornaamste werkingsgebied van de Echinacea-plant is ‘imuunstimulatie’. Deze werking was al bekend bij de Indianen in Noord-Amerika. Sinds een eeuw wordt Echinacea ook wetenschappelijk onderzocht, waarbij men tracht de actieve verbindingen te identificeren en de werkzaamheid aan te tonen.

In Europa zijn momenteel zo’n 350 Echinaceapreparaten op de markt., de homeopathie meegerekend. In de bovengrondse delen van Echinacea purpurea is cichorinezuur de belangrijkste stof. Het is een stof met een belangrijke immuunmodulerende werking; het stimuleert de fagocytose (aspecifieke afweer). Ook de alkylaminden in de plant hebben deze eigenschap.

Laboratoriumonderzoek

Het meeste dat wetenschappelijk bekend is over Echinacea is gebaseerd op laboratoriumonderzoek. Bijvoorbeeld: 108 patiënten met recidiverende verkoudheden kregen ofwel een extract van het verse sap van Echinacea purperea of placebo gedurende 8 weken. Het aantal patiënten dat gezond bleef was in de Echinaceagroep 35,2% en in de placebogroep 25,9%. De tijd tussen de infecties bedroeg bij de Echinaceagroep 40 dagen en in de placebogroep 25 dagen.

Klinisch onderzoek

Begin 2004 is een klinisch onderzoek in Israël gepubliceerd, waarbij het gebruik van Echinacea (met andere soortgelijke stoffen) zowel preventief als curatief (genezend) werkt. Een combinatiepreparaat van echineacea, vitamine C en propolis blijkt kinderen te beschermen tegen luchtweginfecties. Tijdens een lsraëlisch experiment kregen de kinderen die dagelijks zo’n drank slikten, ruim de helft minder luchtweginfecties dan een placebogroep (Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 3 maart 2004). In de winter van 1999/2000 wierven Israëlische kinderartsen in een aantal eestelijnskliniekjes 430 kinderen van 1 tot 5 jaar voor het 12 weken durende experiment.

De helft kreeg iedere dag een paar theelepeltjes van het kruidenpreparaat Chizukit, en de andere helft een placebo-drank. Chizukit bevat echinacea-extract (blad van de Ehinacea purpurca en wortels van de Echinacea angustifolia), propolis(een door bijen verzameld product met onder andere harsen en bijenwas) en een lage dosis vitamine C (l0 mg per ml). Voor al deze ingrediënten zijn er aanwijzingen dat ze de afweer tegen infecties oppeppen. De ouders moesten op een kaart bijhouden wanneer hun kind tekenen vertoonde van een luchtweginfectie, zoals koorts boven de 38 graden, longklachten en oor- of keelontstekingen. Ook minder ernstige klachten konden worden vastgelegd, zoals hoesten of een Ioopneus. Kruiden genezen dus…..

Controle

Daarnaast moesten de ouders bij een vermoedelijke luchtweginfectie contact opnemen met de onderzoeksarts, die dan vast kon stellen of dit inderdaad het geval was. Liefst een kwart van de deelnemertjes hield de kuur niet vol. Zij stopten voor de drie maanden om waren, vaak omdat ze het drankje te vies vonden. Maar voor de volhouders lijkt bet echinaceadrankje wél te werken; zij kregen 138 luchtweginfecties en de kinderen in de placebogroep 308, dus 55 procent minder. Ook waren de echinaceakinderen gemiddeld maar 0,9 keer ziek, vergeleken met 1,8 in de controlegroep. De ziekte duurde ook nog eens veel korter: gemiddeld 2,1 dagen koorts, vergeleken met 5,4 dagen bij de andere kinderen.

Een paar maanden geleden publiceerden Amerikaanse onderzoekers in het Journal of the American Medical Association (3 dec. 2003) ook al een experiment met echinacea bij kinderen. Toen ging het om een poging beginnende luchtweginfecties in de kiem te smoren met een paar theelepeltjes echinaceadrank. Dat werkte niet, maar ook toen al leek het er wel op dat echinacea de kans op een tweede Luchtweginfectie verminderde.

Kritiek

Bij het Archives-artikel staat een kritisch commentaar van de zogenoemde Evidence-Based Journal Club. Ze hebben kritiek op de opzet en wijzen op het grote aantal uitvallers. Niettemin erkennen ook de commentatoren dat het effect van het echinaceadrankje opzienbarend is en verdere aandacht verdient.

Een score van 55% minder luchtweginfecties bij de onderzochte groep is hoog te noemen. Natuurlijk helpen kruiden; de natuur is niet dom en biedt voldoende stoffen om haar natuurlijke geneeskracht te helpen. Het blijft vreemd dat mensen nog altijd denken dat zij boven de natuur staan en dat farmacie een betere oplossing is.

Al met al is het goed dat dergelijke publicaties steeds meer verschijnen, ook al valt er op ieder onderzoek af te dingen. Bij het gepubliceerde artikel heeft de ‘Evidence-Based Journal Club’ commentaar geleverd.

Nader onderzoek

Het onderzoek kreeg vervolg. Dr. Jack M. Gwaltney, Jr. vergeleek in 2005 negen studies naar de effectiviteit van echinacea purpurea als weerstandsverhogend middel. Slechts twee onderzoeken waren volgrens hem correct opgezet, en wezen uit dat er geen weerstandsverhoging optrad. Een gezaghebbend wetenschappelijk overzichtsartikel (Cochrane meta-analyse) concludeerde echter in 2006 dat bereidingen van de bovengrondse delen van echinacea purpurea mogelijk effectief zijn voor de behandeling van verkoudheid bij volwassenen, mits toegediend in een vroeg stadium. Dat soms geen werkzaamheid wordt gevonden in onderzoek zou verklaard kunnen worden door het feit dat de in wetenschappelijk onderzoek gebruikte echinacea-bereidingen in samenstelling onderling sterk kunnen verschillen. Goed opgezet wetenschappelijk onderzoek zou hier uitsluitsel moeten bieden. Kruiden genezen, dat weten we al eeuwen, maar onderzoek zou helpen.

Misinformatie

In een Nederlandse televisie reclame voor een preparaat van echinacea werd geclaimd dat een meta-analyse aantoonde dat echinacea de kans dat men verkouden wordt, met 58% verlaagt. De Reclamecodecommissie heeft echter op 28 januari 2009 besloten dat deze claim misleidende informatie is en dat niet meer geadverteerd mag worden door de fabrikant met deze uitspraak. Er zijn volgens de reclamecodecommissie twee redenen waarom de informatie misleidend is. De meta-analyse gaat niet over een kans, maar een wedverhouding. Dit is niet hetzelfde als een “verminderde kans van 58 procent”. De tweede reden dat de claim misleidend is, is dat het belangrijkste onderzoek werd gedaan met toevoeging van een heel ander middel namelijk propolis.

Individueel toepassen

Feitelijk heb ik zelf ook commentaar op dergelijke onderzoeken. De natuur levert immers prachtige grondstoffen, maar dit zijn specifieke stoffen c.q. kruiden, voor specifieke aandoeningen en dan nog in individuele gevallen. Het kruid echinacea bijvoorbeeld is niet voor iedereen bestemd. Mensen zijn verschillend, het klimaat in landen is verschillend, de reacties van patiënten zijn verschillend.

Het vergt kennis en inzicht om te weten wie, wanneer welk kruid gebruiken kan. Evenals een Eskimo in Groenland het niet zal redden als hij vegetariër wordt, zal een inwoner uit Zuid-India problemen bij het gebruik van veel vlees krijgen. Dergelijke onderzoeken, zoals in Israël doen echter geloven dat het kruid echinacea voor iedereen goed is. Helaas is slechts een individuele toepassing zinvol en zal herhaling van dit experiment op grote schaal dit wel aantonen en dat is weer voer voor de anti-natuur-onderzoekers. Desalniettemin worden met deze publicaties wel belangrijke stappen gezet, hopelijk op de weg naar de natuur. Kruiden genezen …. natuurlijk, maar wel individueel.

De andere kant

Overigens kan het kruid ook tegenwerken. Ik herinner mij een patiënt die reeds jaren echinicea gebruikte als dagelijks oppepper voor haar immuunsysteem. Haar klacht was een allergische vorm van eczeem, hetgeen bij nader onderzoek door de Echinicea-suppletetie. Het staken van het middel deed het eczeem verdwijnen. Ook een Australisch onderzoek (Mullins & Heddle, 2002) rapporteerde allergische reacties, waaronder twee gevallen van anafylaxie (een zeer heftige overgevoeligheidsreactie). Volgens Barrett (2003) vallen de risico’s van echinacea wel mee als je bedenkt dat er jaarlijks miljoenen mensen zijn die het middel probleemloos gebruiken. Toch lijkt het minder geschikt voor kinderen.

 

Daar lijkt mij helemaal niets mis mee. Een uitspraak van de cabaretier Lebbis (Hans Sibbel) is toepasselijk in deze situatie: ‘een (alternatieve) methode werkt pas, als je er, naast het doel van beter worden, ook ziek van kunt worden.’ Bij de toepassing van kruiden (phytotherapie) is dit zeker het geval. Deskundigheid bij het voorschrijven is geboden, want kruiden genezen ….. natuurlijk!

 

Kijk ook naar het Webinar-03 van het IMC over immuniteit en virussen.

 

Lees ook verder de Column van het IMC: Ánders kijken …. immuniteit en de metafoor van het gebouw,