Allergie & Voedingsintolerantie

Voedingsintolerantie en voedselallergie zijn benamingen voor een grote groep van voedsel gerelateerde klachten, met grote verschillen van de onderliggende oorzaken. Bekende voorbeelden zijn het Chinese restaurantsyndroom (verhoogde gevoeligheid voor glutamaten (E620-E625) en lactose-intolerantie (deficiëntie van het enzym lactase).

Allergie

Voedselallergie is wat anders, omdat hierbij het immuunsysteem betrokken is, wat zich uit in het ontstaan van IgE-antistoffen gericht tegen de betreffende voedingsmiddelen. De belangrijkste voedselallergenen zijn pinda, hazelnoot, kippenei, koemelk en fruit. Minder vaak voorkomend zijn vis, schelp- en schaapdieren, tarwe en soja. Het voorkomen van voedselallergie in Europa is ongeveer 2% bij volwassenen en 8% bij kinderen. (1)

 

 Symptomen

De symptomen van voedingsintolerantie en voedselallergie kunnen op elkaar lijken. Toch zijn er wel verschillen. Terwijl voedingsintolerantie zich meestal uit in klachten van het maag-darmkanaal, treden bij voedselallergie vaker symptomen van slijmvliezen en huid op de voorgrond. Bij een allergie treden de symptomen ook sneller op (< 1,5 uur), bij een intolerantie kan de reactie zelfs dagen later plaats vinden. Bij een voedselallergie zijn er meestal ook andere allergieën aanwezig, zoals hooikoorts, dierenharen, astma of eczeem.

Het meest frequente en ook specifieke symptoom bij volwassenen is het zgn. orale-allergiesyndroom (OAS). (2) Dit kenmerkt zich door jeuk (soms zwelling) van de lippen en de mondholte. Fatale reacties komen zelden voor.

 

Symptomen van een voedselallergie

Huid en slijmvliezen

• Oraal-allergiesyndroom
• Erytheem (roodheid van de huid)
• Urticara (brandend eczeem)
• Eczeem

Luchtwegen

• Rhinitis (neus)
• Pharynx-oedeem (keel)
• Astma

Maag-darmkanaal

• Misselijkheid
• Braken
• Buikpijn
• Diarree

Hart en Bloedvaten

• Bloeddrukdaling
• Shock

Aandoeningen

Een slechte reactie op voedsel kan echter ook aanleiding zijn tot het ontstaan van allerlei aandoeningen, zoals de ziekte van Crohn, het Prikkelbaar Darm-Syndroom (PDS), reumatoïde artritis, het chronische vermoeidheidssyndroom (CVBS), depressie en migraine.

 

Diagnose allergie & intolerantie

De belangrijkste pijler voor de diagnose is een nauwkeurige anamnese. Daarbij vraagt men naar de voedingsmiddelen die klachten veroorzaken, het type klachten en de tijdsrelatie tussen het nuttigen van een bepaald voedingsmiddel en het optreden van klachten. Bij een allergie kan de aanwezigheid van specifieke IgE-antistoffen (ook wel sensibilisatie genoemd) door middel van een huidtest of bloedonderzoek worden aangetoond. (3) Een belangrijk probleem is de interpretatie van de testresultaten. Niet zelden vindt men een veelheid aan positieve reacties, veroorzaakt door een kruisreactie. Een kruisreactie is de uitbreiding van een oorspronkelijke allergie naar meer allergenen.

Eliminatie-dieet

Bij een voedingsintolerantie is een huidtest of een IgE-bloedbepaling niet zinvol, regulier rest er nu nog een eliminatie dieet. De techniek is vrij eenvoudig: de patiënt moet ca. 5 dagen vasten en vervolgens worden er wekelijks bepaalde producten geïntroduceerd en er wordt gekeken wat de reactie is. Het is de meest geschikte methode om er achter te komen welke producten niet verdragen worden. In de praktijk zijn er echter veel nadelen: je moet er veel energie in stoppen, neemt veel tijd in beslag en is moeilijk uit te voeren naast onze dagelijkse werkzaamheden. Zodoende zijn er verschillende tests ontwikkeld:

Huidtest

Oplossingen van voedsel worden onder de huid geïnjecteerd en soms treden er op allergie lijkende reacties op. De test is naar schatting slechts in 15% van de gevallen betrouwbaar.

Toegepaste kinesiologie

In de jaren zestig heeft een Amerikaanse chiropractor (George Goodheart) een speciale techniek voor de diagnose van lichamelijke klachten ontwikkeld, die bekend staat als toegepaste kinesiologie. De achterliggende theorie is dat de dysfunctie van een orgaan zich manifesteert als een verzwakking van bepaalde spieren. De therapeut test de spier met een drukkracht, terwijl de patiënt probeert hier weerstand tegen te bieden. In vervolg hierop neemt de patiënt bepaalde voedingsproducten in de hand vast en vervolgens test men de spieren. Kan de patiënt de drukkracht weerstaan, dan is het product niet verdacht; bij een zwakte wordt het product als allergisch aangemerkt.

De oorspronkelijke kinesiologie werd uitgevoerd op 36 spieren gekoppeld aan exacte anatomische uitgangshoudingen. De moderne tests zijn gedegradeerd tot zogenaamde sneltesten, waarvan de uitslag op zijn minst twijfelachtig is. Een onderzoekje in Engeland met één patiënt en drie kinesiologen leverde totaal verschillende uitkomsten wat betreft voedselallergenen op.

Vega-test

De Vega-test is zestig jaar geleden in Duitsland ontwikkeld. Hierbij test men één acupunctuurpunt op de elektrische weerstandsreactie met verschillende oplossingen van voedselextracten. Ook hierbij is sprake van een modernisering en vereenvoudiging van testmogelijkheden, waardoor de betrouwbaarheid sterk afhankelijk is van de deskundigheid van de therapeut. Degelijke opleidingen bestaan er echter niet voor de Vega-test.

ELISA-bloedtest

ELISA is een nieuwe laboratoriumtest die gebruikt maakt van enzymmarkers voor het opsporen van antilichamen (immunoglobulinen) tegen het voedsel. De patiënt moet een bloedmonster opsturen, dat vervolgens in een gespecialiseerd laboratorium onderzocht wordt. De test is alleen geschikt wanneer er sprake is van een echte allergie, dat wil zeggen als er een immunologische reactie in het lichaam plaats vindt. Voedingsintolerantie kan niet worden opgespoord, aangezien er hierbij geen antilichamen gevormd worden.

 ALCAT-test

ALCAT is een bloedtest waarbij het bloed met extracten van voedingsproducten is vermengd. Dat laat men een half uur bij kamertemperatuur bezinken en vervolgens wordt gekeken of het voedsel van invloed is op het aantal witte bloedcellen.

 

 

Therapie allergie & voedingsintolerantie

Er is weinig anders mogelijk dan de eliminatie van de voedingsmiddelen die de klachten veroorzaken. Bij allergie voor fruit en groente is het vaak voldoende om de rauwe producten te vermijden en kunnen bewerkte producten, zoals sap, compote, e.d. zonder problemen worden genuttigd, aangezien de meeste allergenen niet tegen hitte kunnen.

Voedselallergie / voedingsintolerantie

In de praktijk zien we dagelijks klachten die gerelateerd kunnen worden aan voedingsallergieën of voedingsintoleranties en dit is geen eenvoudige zaak. Het precies vaststellen van díe producten waar men slecht op reageert, kan feitelijk alleen met een eliminatiedieet. Maar er zijn nog veel meer zaken die een rol spelen bij overgevoeligheidsreacties.

1. In de eerste plaats kan niet ieder mens alles verteren.

Volgens de Ayurveda (4) zijn er bepaalde typen mensen, waarbij bepaalde functies overheersen en andere functies minder aanwezig zijn. Eenvoudig gezegd heeft een topsporter ander voedsel nodig, dan een topschaker of een timmerman. Niet alle mensen zijn gelijk. De constitutie (erfelijke maar niet genetische aanleg) bepaald de typologie. De Dosha’s (functies) bepalen reeds in de embryonale periode de bouw en de functiesystemen in het lichaam, waaronder het spijsverteringssysteem. Voorts zijn er culturele en klimatologische verschillen, die in de loop van het leven functies beïnvloeden. Een Eskimo zal ander voedsel nodig hebben dan een Keniaan.

 

2. In de tweede plaats is het spijsverteringssysteem van de mens een complexe geheel.

Een hoeveelheid van enzymen, hormonen, zenuwstoffen, reflexen, etc. die bepalen of de vertering optimaal (= functioneel) verloopt. De mond en de maag dienen reeds voor een stuk voorvertering, een gebrekkige functie creëert overbelasting van het volgende spijsverteringsdeel. De twaalfvingerige darm herkent voeding en bepaald welke sappen en enzymen bij het voedsel gevoegd moeten worden. Een gebrekkige herkenning (kapotte slijmvliezen, foute hormonen, foutief voedsel) levert een gebrekkige vertering. De dunne en de dikke darm hebben naast hun verteringsenzymen de hulptroepen van de darmflora om voor de mens verteerbare en onverteerbare voedselbestanddelen om te zetten. De darm dient hiervoor vrij te zijn van prikkelende stoffen, voorzien te zijn van voldoende water en de juiste darmflora te bezitten.

 

3. In de derde plaats is de reactie van het lichaam niet altijd even logisch te volgen.

Bij verschillende stoffen, waar we overgevoelig voor zijn, komen de zogenaamde exorfine’s vrij, die zich vervolgens binden aan de endorfine-receptoren. (5) Endorfine’s zijn stoffen die ons een tevredenheidgevoel geven. Overgevoeligheid en (ogenschijnlijke) tevredenheid liggen daarmee dicht bij elkaar. Het leven bestaat uit keuzes maken.

 

4. In de vierde plaats zijn er bepaalde voedselcombinaties moeilijk te verteren.

Fruit bij een maaltijd gaat gisten. Verkoelende producten (bijv. zuivel) bemoeilijken de vertering van verhittende producten (vlees en vis). Het spijsverteringsvuur wordt gedoofd door ijs of ijskoud water.

Gezond verstand 

Vervolgens bestaat er gezond verstand. De mens is geen kalf en zal vaak een probleem vertonen om koemelk te verdragen. Het product koemelk is eenvoudigweg niet voor de mens gemaakt. Door middel van verschillende processen (fermenteren) wordt de melk weliswaar door bacteriën voor een deel omgezet, maar dat is geen garantie voor een goede vertering. Vele producten die wij eten zijn ontdaan van essentiële bestanddelen, die wij voor een goede vertering nodig hebben (raffineren). Daarnaast voegt men veel kunstmatige producten aan ons voedsel toe, zoals kleur-, geur- en smaakstoffen. Anderzijds zijn producten bewerkt, vanaf het boerenland (pesticiden, fosfaten), de verwerking (nitraten, sulfieten, conservering) tot aan de winkel (houdbaarheid).

 

Wat doen we fout met onze voeding? 

We moeten dus uitgebreid kijken naar voedselallergieën en voedingsintoleranties. Eenvoudige tests bestaan er wel, maar werken niet. Wat gaat er fout?

• Eet men overeenkomstig de constitutie (oorsprong)?
• Eet men overeenkomstig de behoefte (functie)?
• Functioneert het spijsverteringssysteem optimaal?
• Verkeerd de darmflora in een gezond evenwicht?
• Eet men overeenkomstig het klimaat, cultuur, seizoen?
• Zijn de voedseleigenschappen niet teveel bewerkt?
• Eet men de juiste combinaties?

Laat het onderzoeken

Vragen die slechts na een gedegen onderzoek aan het licht komen. Bij dit onderzoek nemen we in het IMC zowel de constitutie, als de functies van het maag-darmkanaal, als de controlemechanismen, als de doorbloeding en de verwerkende organen nagekeken mee. Voeding stemmen we af op het individu, niet op algemene regels.

Als een Eskimo vegetariër wordt, zal hij niet lang overleven in Groenland. Wanneer je een hond Coca Cola voert, zal hij ziek worden.

 

Hij die dagelijks geniet van voedsel en activiteiten, die onderscheidt maakt (tussen het goede en het slechte van alles en dan verstandig handelt), die niet (te veel) is gehecht aan voorwerpen van de zintuigen, die er een gewoonte van maakt om liefdadig te zijn, om alles als gelijk te beschouwen, om oprecht te zijn, om te vergeven en om alleen het gezelschap van goede mensen te zoeken, die wordt bevrijdt van alle ziekten.

(Astanga Hrdayam, Ayurveda).

 

 

 

Lees ook de Kennisbank IMC over Allergie & intolerantie en de pagina over Glutenintolerantie & Coeliakie.

 

Kijk ook naar Webinar-6 van het IMC: over Allergie & Intolerantie

 

 

1. Trends in Nederland 2016, Centraal Bureau voor de statistiek, Den Haag, ISBN 978-90-357-1909-5
2. Ballmer-Weber et al; predictive value in oral allergy syndrome, Journal Investigation Allergology Clinical Immunololgy, 2008
3. Nairn, Roderick, Helbert, Matthew, Immunology for medical students, Mosby Ltd. ISBN 9780323035767 2016
4. Rhyner, Hans-Heinrich, das Praxis Handbuch Ayurveda, Urania Verlags AG, Neuhausen, ISBN 3-908645-59-X, 2000
5. Reichelt, Kalle M.D., Pediatric Research Institute, Oslo, Norway, Collected Net articles: http://donwiss.com/gluten-free/reichelt.html